Πριν αισθανθείτε συμπάθεια για τον Παπαδόπουλο,να εχετε υποψη οτι η μακροπρόθεσμη ατζέντα του ήταν πάντα η ίδρυση μιας προεδρικής δημοκρατίας. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος ο Παπαδόπουλος έπρεπε πρώτα να εδραιώσει τη θέση του ως πρωθυπουργού. Ένα σημαντικό εμπόδιο για τον Παπαδόπουλο στην εδραίωση της εξουσίας του ήταν ο υπουργός Εξωτερικών Παναγιώτης Πιπινέλης, ο οποίος, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ήταν και ο πιο ισχυρός πολιτικός και ο κορυφαίος μοναρχικός στο υπουργικό συμβούλιο. Το διεθνές κύρος του ήταν τέτοιο που το καθεστώς των συνταγματαρχών παρέμεινε ένα σεβαστό μέλος του ΝΑΤΟ παρά τον διεθνή εξοστρακισμό του, όπως φανηκε με την καταδίκη του Συμβουλίου της Ευρώπης προς την Ελλάδα για τη χρήση βασανιστηρίων.
Ο θάνατος του Πιπινέλη τον Ιούλιο του 1970 πυροδότησε την πρώτη μεγάλη κρίση εντός του καθεστώτος αφού ο Παπαδόπουλος καταλαβε τη θέση του υπουργού Εξωτερικών. Κατά ειρωνικό τρόπο, οι σκληροπυρηνικοί στο καθεστώς ήταν κουρασμένοι από τον Παπαδόπουλο που ηθελε να γίνει απόλυτος δικτάτορας και η επιθυμια του για αυτή τη σημαντική θέση του υπουργικού συμβουλίου έθεσε ως εκ τούτου έναν σημαντικό βαθμό αντιπολίτευσης.
Σε συνθήκες που δεν είναι ακόμη σαφείς, η πίεση από το σκιώδες Επαναστατικό Συμβούλιο έκανε τον Παπαδόπουλο να υποβάλει την παραίτησή του τον Αύγουστο του 1970 στον αντιβασιλέα, Στρατηγό Γεώργη Ζωϊτάκη. Ο αντιβασιλέας προσέφερε στον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων τον Στρατηγό Οδυσσέα Αγγελή τη θέση του πρωθυπουργού, αλλά αρνήθηκε. Ο Παπαδόπουλος παρέμεινε στη συνέχεια ως πρωθυπουργός με ενισχυμένη δύναμη. Από εκείνο το σημείο φαίνεται ότι το Επαναστατικό Συμβούλιο δεν συγκλήθηκε ποτέ ξανά.
(* Ο μακαριτης Πιπινέλης υπουργός Εξωτερικών ήταν πιθανώς ο πιο ικανός βασιλικός πολιτικός σύμβουλος. Ήταν με την υποκίνηση του Πιπινέλη ότι ο Καραμανλής διορίστηκε πρωθυπουργός το 1955. Υπήρχε η προσδοκία στους πολιτικούς κύκλους ότι ο Πιπινέλης θα ενεργούσε εκμεταλλευόμενος κάποιο κενό εξουσίας για να αποκαταστήσει τη δημοκρατία στον απόηχο της κατάρρευσης της δικτατορίας. Ο θάνατος του Πιπινέλη οδήγησε σε μετατόπιση της εστίασης στον εξόριστο Καραμανλή που εκπλήρωσε αυτόν τον ρόλο. Ο Καραμανλής αρνήθηκε να υποστηρίξει την αποκατάσταση της μοναρχίας που πιθανότατα θα είχε κανει ο Πιπινέλης που εβλεπε πιο μπροστα.
Ο Παπαδόπουλος αξιοποίησε την ενισχυμένη δύναμή του τον Αύγουστο του 1971 για να στερήσει τον Στυλιανό Πατακό και τον Νικόλαο Μακαρεζό από τις αντίστοιχες θέσεις του υπουργού Εσωτερικών και Υπουργού Οικονομικού Συντονισμού. Αυτές οι δύο ανώτερες προσωπικότητες διορίστηκαν στη συνέχεια αναπληρωτές πρωθυπουργοί. Η απόλυση του πρωθυπουργού από τον αντιβασιλέα Στρατηγό Ζωϊτάκη τον Μάρτιο του 1972 και η υποψηφιοτητα του Παπαδόπουλου για τη θέση αυτή σήμαινε συγκεντρωση της εξουσιας σε ενα μονο προσωπο *. Το μόνο εναπομένον εμπόδιο για τον Παπαδόπουλο ήταν η κατάργηση της ελληνικής μοναρχίας.
(* Ένα αστείο που έκανε τους γύρους των αθηναϊκών καφενείων ήταν ότι η δεύτερη σύζυγος του Παπαδόπουλου Δέσποινα Γκασπάρη ήταν διακριτική επειδή κοιμόταν με τον πρωθυπουργό, τον υπουργό Εξωτερικών, τον υπουργό Οικονομικού Συντονισμού και τον αντιβασιλέα. Ο Παπαδόπουλος είχε προηγουμένως εκδοσει γρήγορα με ειδικό διάταγμα το 1970 το διαζύγιό του από την πρώτη του σύζυγο Νίκη Βασιλειάδη για να παντρευτεί την Γκασπάρη).
1973-1974: Η Στρατιωτική Δημοκρατία
Μια αποτυχημένη ναυτική ανταρσία στα τέλη Μαΐου 1973 με στόχο την αποκατάσταση του βασιλεως Κωνσταντίνου Β΄ ανοιξε τον δρόμο στον Παπαδόπουλο να συγκαλέσει ειδική συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου (το υπουργικό συμβούλιο είχε νομοθετική εξουσία) να κηρύξει προεδρική δημοκρατία τον Ιούνιο του 1973. Αυτή η νέα δημοκρατία εγκρίθηκε αναδρομικά δημοψήφισμα στις 29 Ιουλίου κατά 73%. Αυτό το δημοψήφισμα ήταν αναμφίβολα νοθευμένο, αλλά ο Παπαδόπουλος υπολόγισε σωστά ότι η μοναρχική υποστήριξη του σκληρού πυρήνα ήταν περίπου στο 30%.
Αποφεύγοντας το ποσοστό 99% που κανονικά μεταχειριζονται οι δικτάτορες ο Παπαδόπουλος έστειλε ένα υποσυνείδητο μήνυμα στους πολιτικούς / αντιπάλους του καθεστώτος πριν από το 1967, όπως ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος και ο Γιώργος Μαύρος, ότι υπήρχαν περιθώρια να κερδίσουν έδρες στις κοινοβουλευτικές εκλογές που είχαν προγραμματιστεί για τον Ιούλιο 1974. Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτές οι δύο πολιτικές προσωπικότητες, ο Κανελλόπουλος και ο Μαύρος, αγωνίστηκαν για ψήφο «Όχι», παρόλο που ήταν δημοκρατικοί. Ο Παπαδόπουλος εγκαινιάστηκε για οκταετή θητεία ως «πρόεδρος» τον Αύγουστο του 1973 και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους ο Σπύρος Μαρκεζίνης διορίστηκε ως νέος πρωθυπουργός.
Ο Μαρκεζίνης ήταν ο ηγέτης του δεξιού Κόμματος των Προοδευτικών και ήταν ο πιο εξέχων από τους πολιτικούς ηγέτες πριν από το 1967 που συνεργάστηκε με τον Παπαδόπουλο. Ο διορισμός του Μαρκεζίνη αντιπροσώπευε μια πολιτική μετάβαση της Ελλάδας από τη στρατιωτική δικτατορία σε μια στρατιωτική υποστηριζόμενη κυβέρνηση. Καταργήθηκε ο στρατιωτικός νόμος, η λογοκρισία του Τύπου διευκολύνθηκε, οι περισσότεροι πολιτικοί κρατούμενοι απελευθερώθηκαν και διορίστηκε ένα νέο κυρίως πολιτικό υπουργικό συμβούλιο.
Τώρα που ο Παπαδόπουλος είχε παγιώσει την πολιτική του δύναμη δημιουργώντας μια δημοκρατία, ο δικτάτορας χρησιμοποίησε τη σύνδεσή του με τον Μαρκεζίνη για να εισέλθει σε οικογενειακά πολιτικά δίκτυα για να δημιουργήσει ένα νέο κυβερνών κόμμα. Ο Παπαδόπουλος είχε σκοπίμως και προηγουμένως αποφύγει αυτήν την πολιτική δράση όταν η Ελλάδα ήταν επίσημα μοναρχία, επειδή τα λανθάνοντα οικογενειακά πολιτικά δίκτυα ήταν συντριπτικά μοναρχικά. Ο νέος «πρόεδρος» πιθανότατα θα είχε εξασφαλίσει την εξουσία του συνδέοντας μια σειρά ημι-επίσημων κρατικων επαγγελματικών ενώσεων στο νέο κυβερνών κόμμα που ίδρυσε ο Μαρκεζίνης.
Η αξιοποίηση του Mαρκεζίνη σε μοναρχικά οικογενειακά δίκτυα για τη δημιουργία ενός νέου φιλοχουντικου πολιτικού κόμματος ήταν ένα έργο σε εξέλιξη όταν ξέσπασαν ταραχές στο Πολυτεχνείο Αθηνών * στις 14 Νοεμβρίου 1973. Αυτές οι ταραχές πραγματοποιήθηκαν από δυσαρεστημένους μαθητές και τεθωρακισμενα αρματα μαχης στάλθηκαν για να καταστρέψουν το φοιτητική εξέγερση. Επισήμως σκοτώθηκαν είκοσι τέσσερις πολίτες εκτός του Πολυτεχνείου. Η βίαιη συντριβή της εξέγερσης έγινε από την Ελληνική Στρατιωτική Αστυνομία (EΣA) υπό τη διοίκηση του στρατηγού Δημήτρη Ιωαννίδη.
(* Οι Πολυτεχνικές εξεγερσεις είναι πλέον ένα ισχυρό σύμβολο αντίστασης στην καθιερωμένη εξουσία. Θα μπορούσαν τώρα να χρησιμοποιηθούν ως ένα άκρο αριστερό σημείο συγκέντρωσης ενάντια στην κοινωνικοπολιτική τάξη της Ελλάδας μετά την οικονομικη κριση του 2008, παρόλο που το έθνος είναι τώρα δημοκρατία).
Κατά τη διάρκεια της θαρραλέας αλλά ματαιας φοιτητικής εξέγερσης, ο «Πρωθυπουργός» Μαρκεζίνης παρέμεινε σε επαφή με τους πολιτικούς της Ελλάδας πριν από το 1967 για να αποτρέψει ενδεχόμενη εξάπλωση της εξέγερσης και να διασφαλίσει ότι δεν θα κλείσουν οι προοπτικές για πολιτική απελευθέρωση. Το κατά πόσον ο Παπαδόπουλος θα είχε ματαιώσει την πολιτική ελευθέρωση έγινε ένα ζήτημα γιατί ο στρατηγός Ιωαννίδης κατέλαβε ξαφνικά την εξουσία σε στρατιωτικό πραξικόπημα στις 25 Νοεμβρίου 1973.
Το πραξικόπημα των Ιωαννιδικών διοργανώθηκε πιθανότατα από τον διοικητή της EΣA με το σκεπτικό ότι φοβόταν ότι ο ρόλος του στη καταστολη του Πολυτεχνείου Αθηνών θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο Παπαδόπουλος θα τον απέλυε για να συνεχίσει την πολιτική απελευθέρωση (Δουλεψε το ενστικτο της αυτοσυντηρησης,οπως ειχε δουλεψει και στους βενιζελικους αξκους που οργανωναν στρατιωτικα πραξικοπηματα την περιοδο του μεσοπολεμου γιατι εφοβουντο πως αυτος που θα επικρατουσε θα δικαζε τους υπολοιπους ως υπευθυνους της δολοφονιας των ''εξη'' πολτικων αντιπαλων του Βενιζελου). Την εποχή του πραξικοπήματος του 1973, οι περισσότεροι από τους κορυφαίους αξιωματικούς (οι συνταγματάρχες) που είχαν υποστηρίξει το πραξικόπημα του 1967 είχαν αναλαβει ποστα υπουργων στην κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα, ο ελληνικός στρατός το 1973 δεν ήταν πολιτικοποιημενος, καθώς δεν ασχολήθηκε με την καθημερινή λειτουργία της Ελλάδας. Ο βασικός άξονας της συνεχούς πολιτικής χρησιμοποίησης του στρατού από τον Παπαδόπουλο για την επιβολή της εξουσίας του ήταν η EΣA.
Ο στρατηγός Ιωαννίδης μπόρεσε να εξασφαλίσει την ευρεία αποδοχή του πραξικοπήματος από το στρατό προσφέροντας στον αρχηγό του στρατού στρατηγό Φαίδων Γκιζίκη τη θέση του «προέδρου». Το συναισθηματικά μοναρχικό ναυτικό και η αεροπορία ήταν χαρούμενα που είδαν το τέλος του Ρεπουμπλικανικού Παπαδόπουλου. Πράγματι, ο Ιωαννίδης σε μια κινηση καλης θελησης προς την αεροπορία συμφώνησε να επανασχεδιαστεί επίσημα ως «Βασιλική Πολεμική Αεροπορία».
Το καθεστώς των Ιωαννιδικών ουσιαστικά κρατούσε μοτίβο ενάντια στην περαιτέρω πολιτική ελευθέρωση. Ο νέος Έλληνας δικτάτορας (Ιωαννίδης) δεν χρειάστηκε να αντιμετωπίσει την πολιτική επιπλοκή της κατάργησης της ελληνικής μοναρχίας. Η νέα κυβέρνηση διατήρησε επίσημα τη δημοκρατική εκδοχή του Συντάγματος του 1968, αλλά δεν δόθηκε χρονοδιάγραμμα για τη διεξαγωγή μελλοντικών κοινοβουλευτικών εκλογών.
Πράγματι, ο νέος «πρωθυπουργός», Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος (ο οποίος είχε προηγουμένως υπουργός Οικονομικών μετά το πραξικόπημα του 1967 και στη συνέχεια ως υπουργός Εσωτερικών από το 1971 έως την απολυση του στις αρχές Μαΐου 1973) παραδέχτηκε ότι ο Παπαδόπουλος θα είχε νοθεύσει τις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουλίου 1974. Επιστρέφοντας στο προηγούμενο μαντρί των συνταγματαρχών ο Ανδρουτσόπουλος δήλωσε ότι ο ελληνικός λαός «δεν ήταν αρκετά ώριμος» για να ψηφίσει στις εκλογές και ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος για τον λαο να αποδεχθεί τους στόχους της «Επανάστασης» του 1967, οπως το πραξικόπημα χαρακτηρισθηκε επίσημα από το καθεστώς.
Το γεγονός ότι πραγματοποίησε το πραξικόπημά του ως πράξη αυτοάμυνας η ατζεντα του Ιωαννίδη ήταν συνεπώς περιορισμένη. Πιθανώς από την άποψη του Ιωαννίδη δεν χρειάστηκε να περιπλέξει την κατάσταση υιοθετώντας μια μακροπρόθεσμη πολιτική στρατηγική. Αν ο στρατηγός Ιωαννίδης ήταν πιο έξυπνος, θα μπορούσε να είχε κάνει έναν «στρατηγημα τυπου Κονδύλη» επιστρέφοντας αμέσως την Ελλάδα σε δημοκρατια με πολιτική κυριαρχία. Ο Παπαδόπουλος είχε ήδη αποξενωσει τον στρατό από την εξουσία, οπότε υπήρχε επαρκές περιθώριο για μια τέτοια μετάβαση. Ο Μαρκεζίνης θα μπορούσε να διατηρηθεί από τον Ιωαννίδη ως «πρωθυπουργός». Οι προγραμματισμένες εκλογές του Ιουλίου 1974 θα μπορούσαν να είχαν πραγματοποιηθεί που θα είχαν κερδίσει την αξιοπιστία τους με τη δίκαιη διεξαγωγή. Μια δημοκρατικά εκλεγμένη πολιτική κυβέρνηση θα ειχε εκλεγει τότε και θα λειτουργούσε σε θεσμικές δημοκρατικές δομές που ήταν ευνοϊκές για τον στρατό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου