Παρότι το κίνημα είχε αρχίσει να σχεδιάζεται από δημοκράτικους αξιωματικούς στα 1969, τελικά προδόθηκε μια ημέρα πριν την εκδήλωσή του και καταπνίγηκε εν τη γεννέσει του. Η αντίδραση της δικτατορίας υπήρξε άμεση, με σύλληψη όλων σχεδόν των μυημένων στο κίνημα, πολλοί εκ των οποίων βασανίσθηκαν απάνθρωπα, όπως ο απόστρατος τότε ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής τον οποίον κατέστησαν ανάπηρο.
Δυο μέρες μετά την καταστολή του κινήματος, το αντιτορπιλικό «Βέλος» (με πλήρωμα συνολικά 270 άνδρες) στο οποίο κυβερνήτης ήταν ο εκ των πρωτεργατών του κινήματος, πλωτάρχης τότε Νίκος Παππάς, εγκατέλειψε το σχηματισμό σκαφών που μετείχαν σε άσκηση του ΝΑΤΟ στα ανοικτά της Σαρδηνίας και προσορμίσθηκε στο λιμένα του Φιουμιτσίνο, όπου 7 αξιωματικοί (συμπεριλαμβανομένου του κυβερνήτου) και 25 υπαξιωματικοί ζήτησαν πολιτικό άσυλο από τις ιταλικές αρχές, το οποίο ύστερα από πολυήμερη ταλαιπωρία, τους παραχωρήθηκε.
Η ενέργειά τους αυτή έπληξε καίρια το γόητρο της στρατιωτικής κυβέρνησης της Αθήνας που είχε σπεύσει προηγουμένως να υποβαθμίσει την έκταση του κινήματος κάνοντας δια του εκπροσώπου της Βύρωνα Σταματόπουλου λόγο για «οπερέτα ναυτικού κινήματος ολίγων αποστράτων αξιωματικών», για προφανείς σκοπούς προπαγάνδας. Ακολούθως, οι φυγάδες αξιωματικοί προέβησαν σε συνεντεύξεις Τύπου όπου με ντοκουμέντα απέδειξαν τη δυσφορία και την αντίθεση της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και στρατού στη δικτατορία.
Καταδείχθηκε έτσι διεθνώς η έκταση που είχε λάβει η αντίδραση κατά της δικτατορίας και στάθηκε μια από τις κυριότερες αιτίες για τη φθορά του καθεστώτος.
Προϊστορία και κατάληξη του κινήματος
Από την αρχή της δικτατορίας το Βασιλικο Ναυτικό (του οποίου τα στελέχη, παραδοσιακά εμφορούνταν από φιλελεύθερη και βασιλοφρονα ιδεολογία) είχε κρατήσει την πλέον αρνητική στάση από τα τρία Οπλα, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της άμεσης παραίτησης του Αρχηγού Γ.Ε.Ν. Κωνσταντίνου Εγκολφόπουλου (1967).
Στις 13 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς, το Βασιλικο Ναυτικό πήρε μέρος στο αποτυχημένο Αντικίνημα του βασιλέα Κωνσταντίνου Β΄ και ευθύς αμέσως της αποτυχημενης έκβασής του, στελέχη του Ναυτικου υπό τους πλωτάρχες Παππά, Μάλιαρη, Σέκερη, Παπαθανασίου, Σταθόπουλο, Παπαδόγκωνα, Γκιόγκεζα, Κουσουρή κ.α. ξεκίνησαν να σχεδιάζουν την ανατροπή της χούντας και την επαναφορά του δημοκρατικού πολιτεύματος. Μεταξύ διάφορων προταθέντων σχεδίων δράσης, προκρίθηκε η κατάληψη της Σύρου και η εγκαθίδρυση εκεί κυβέρνησης εθνικής ενότητας υπό κάποιο πολιτικό πρόσωπο, αρκετά εκ των οποίων, όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν ήδη ενήμερα για το κίνημα. Ισως αυτος να εδωσε την πληροφορια στον Παπαδοπουλο για το κινημα μεσω της CIA. Ειναι γνωστο οτι η χουντα συντηρουσε οικονομικα τον Καραμανλη στο Παρισι.
Το 1972 ήδη στο κίνημα είχαν προσχωρήσει αξιωματικοί και των άλλων δυο οπλων (στρατού και αεροπορίας), όπως και αρκετοί απλοί πολίτες. Την απόφασή τους να εκδηλώσουν δράση, ενίσχυσε η εξέγερση των φοιτητών της Νομικής Σχολής στις αρχές του 1973, καθώς συμπέραναν ότι η ελληνική κοινωνία ήταν πια έτοιμη για μια πολιτική ανατροπή.
Μετά από διαφωνίες, ημερομηνία εκδήλωσης της στάσης αποφασίσθηκε η 22η Μαΐου, κατά την οποία θα έπλεαν στο Αιγαίο ΝΑΤΟικά σκάφη, γεγονός που θα διευκόλυνε κατά την άποψή τους την εξέγερση. Ωστόσο, την προηγουμένη μέρα υποπτεύθηκαν ότι το μυστικό της συνωμοσίας διέρρευσε και αποφασίσθηκε η αναβολή του κινήματος.
Την 23η Μαΐου ξεκίνησαν οι συλλήψεις στο Ναύσταθμο, που οδήγησαν σε εξαντλητικές ανακρίσεις και σκληρά βασανιστήρια στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και αλλού. Συνολικά φυλακίσθηκαν 63 αξιωματικοί του ναυτικού, πέντε αεροπόροι, πέντε του στρατού ξηράς και έξι πολίτες.
Έως τις 27 Αυγούστου και παρότι αρχικά ανακοινώθηκε η παραπομπή τους σε στρατοδικείο, η πλειονότητα είχε αφεθεί ελεύθερη, ενώ δεν στοιχειοθετήθηκε κατηγορία για προσαγωγή τους σε δίκη. Τους επιβλήθηκε ωστόσο η πειθαρχική ποινή της απόταξης, η οποία ακυρώθηκε μετά την πτώση της χούντας, στις 24 Ιουλίου του επόμενου χρόνου.
Η στάση του βασιλέα
Ο Κωνσταντίνος, μετά την αποτυχία του δικού του κινήματος, παρότι αρχικά ενημερώθηκε για τα σχέδια των αξιωματικών του Ναυτικού, τελικά κράτησε στάση αναμονης και δεν θέλησε να αναμιχθεί επίσημα με κάποια δημόσια δήλωση(Διοτι ο βασιλευς ηταν αντιθετος με καθε συνομωσια μεσα στις Ενοπλες Δυναμεις). Παρόλα αυτά, το καθεστώς, υποπτευόμενο ότι πίσω από την ενέργεια κρυβόταν εκείνος, τον κήρυξε έκπτωτο παρανομως και ανακήρυξε τη χώρα προεδρική δημοκρατία στις 1 Ιουνίου του 1973.
Αφορμή ήταν η κυκλοφορία του 16ου τόμου της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους από
την «Εκδοτική Αθηνών» το 2000. Το «Κίνημα του Ναυτικού» χαρακτηριζόταν ως γεγονός «που λειτούργησε
σαν καταλύτης για τις ραγδαίες εξελίξεις που επρόκειτο να ακολουθήσουν καθώς και
για τη μετεξέλιξη του καθεστώτος». Βασικά κίνητρα ήταν η διάσωση της «τιμής» των
ενόπλων δυνάμεων καθώς κινδύνευαν να ταυτιστούν με το καθεστώς, η διεθνής
απομόνωση και η υποθήκευση του «ευρωπαϊκού προσανατολισμού» της χώρας και η
αμαύρωση της διεθνούς της εικόνας λόγω των βασανιστηρίων. Την απόφαση των
συνωμοτών να κινηθούν ενίσχυσαν οι «μαζικότατες αντικαθεστωτικές λαϊκές
εκδηλώσεις» της άνοιξης του 1973. Ωστόσο, ο τόμος δεν παρέλειψε να αναφέρει και
τις βασιλικές πτυχές της συνωμοσίας. Συγκεκριμένα, την έγκριση της κίνησής τους από
τον βασιλιά Κωνσταντίνο, ενώ η συνωμοσία ήταν υπόθεση αξιωματικών του Ναυτικού
«πρωτίστως βασιλοφρόνων αντιπλοιάρχων που ανήκαν στην ίδια σειρά της Σχολής
Ναυτικών Δοκίμων».( Θανάσης Διαμαντόπουλος, «Η δικτατορία των συνταγματαρχών 1967-1974», στο Ιστορία
Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΣΤ΄, Σύγχρονος Ελληνισμός. Από το 1941 έως το τέλος του αιώνα, Αθήνα,
Εκδοτική Αθηνών, 2000, σ. 277-278.)
πηγή: Α wikipedia
Β https://pergamos.
lib.uoa.gr/uoa/dl/object/3229179/file.pdf
(Το «Κίνημα του Ναυτικού» (1972-1973): Τα
γεγονότα, οι άνθρωποι, η μνήμη
ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ
Κωνσταντίνος Γ. Στράτος)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου