Στις 03 Αυγ1915 γίνεται γνωστή στην Ελλάδα η πρόταση Συμφωνίας τής Γερμανίας προς την βουλγαρία, η οποία περιλάμβανε επιθετικές ενέργειες των βούλγαρων προς την Σερβία. Οι δήθεν «σύμμαχοι» τής ΑΝΤΑΝΤ από την πλευρά τους, είχαν ζητήσει από τον Βενιζέλο να δεχτεί την προσάρτηση τής Δράμας και τής Καβάλας στην βουλγαρία, γιά να την δελεάσουν και να μην πραγματοποιηθεί η συμφωνία με τους Γερμανούς. Περίπου έναν μήνα μετά, Γερμανοί και βούργαροι θα υπογράψουν την σχετική Μυστική Συνθήκη.
04 Αυγ 1915 η ΑΝΤΑΝΤ με ανακοινωση της μονομερως παραχωρει την Καβαλα στην Βουλγαρια. Παραιτειται ο Γουναρης και αναλαμβανει ο Βενιζελος.
| 05 Αυγ 1916 Γερμανοί και Βούλγαροι εισβάλλουν στην χώρα μας περνώντας από τα σύνορα τής βορείου Ελλάδος και συγκεκριμένα τής Κεντρικής Μακεδονίας.Την ημέρα της βουλγαρικής διελευσης-εισβολής (η γερμανική συμμετοχή στο μέτωπο περιορίστηκε στην παρουσία ενός ή δύο αξιωματικών – συνδέσμων) οι πρέσβεις Γερμανίας και Βουλγαρίας επέδωσαν ταυτόσημη ανακοίνωση στην οποία επαναλαμβάνονταν τα εξής: α) η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας θα ήταν απολύτως σεβαστές, β) τα στρατεύματα θα εγκατέλειπαν το ελληνικό έδαφος όταν θα εξέλιπαν οι στρατιωτικοί λόγοι, γ) οι ατομικές και θρησκευτικές ελευθερίες και οι ιδιοκτησίες των κατοίκων θα ήταν σεβαστές και δ) θα καταβάλλονταν αποζημιώσεις για τυχόν ζημιές που θα προκαλούσαν τα στρατεύματα κατοχής. | |
Την 16 Αυγ 1916 εκδηλωθηκε το Κίνημα Εθνικής Αμύνης που ήταν στρατιωτικό-πολιτικό κίνημα που εκδηλώθηκε στη Μακεδονία, στα νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη, στις 16/29 Αυγούστου 1916. Αρχηγός του κινήματος ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και είχε την υποστήριξη της Αντάντ. Απο τις 16 Αυγ 1916 η Ελλαδα του Βενιζελου ηταν εχθρος της Γερμανιας οποτε οι Βουλγαροι και οι Γερμανοι αρχισαν να αντιμετωπιζουν τους Ελληνες Ανατολικης Μακεδονιας ως εχθρους. Αρχισαν οι εκτελεσεις ,η πεινα ,οι φυλακισεις κλπ. Μεχρι την 16 Αυγ 1916 οι Γερμανοι και οι Βουλγαροι σεβομενοι την συμφωνια της 05 Αυγ1915 ,που υπεγραψαν με την ελληνικη κυβερνηση των Αθηνών δεν προεβησαν σε δολοφονιες κλπ κατα των Ελληνων της Ανατολικης Μακεδονιας.
Η ελληνική κυβέρνηση με επικεφαλής τον μετριοπαθή και αποδεκτό από την Αντάντ Αλέξανδρο Ζαΐμη περιορίστηκε σε τυπικές μόνο διαμαρτυρίες, ζητώντας την παραμονή των Ελληνικών Αρχών στις κατεχόμενες περιοχές κάτι που έγινε αμέσως αποδεκτό. Επίσης το Βερολίνο έδωσε και την πρόσθετη υπόσχεση ότι θα κάνει ό, τι είναι δυνατό για να αποτρέψει τυχόν έκτροπα των Βούλγαρων σε βάρος των Ελλήνων.
Το Δ’ Σώμα Στρατού παρά το ότι ήταν πλαισιωμένο από σύγχρονες μονάδες ορεινού και πεδινού πυροβολικού με ιππικό και με όλα τα συνήθη για την εποχή μάχιμα και βοηθητικά τμήματα ήταν πλήρως αποκομμένο από τον κορμό της υπόλοιπης Ελλάδας λόγω της απαιτησης των συμμαχικών στρατευμάτων της Ανταντ.
Στις 17 Αυγ 1916 μετα το κινημα του Βενιζελου και την εγκατασταση της κυβερνησης μαριονετας στην Θεσσαλονικη οι Γερμανοι αποφασισαν να καταλαβουν την Ανατολικη Μακεδονια διοτι πλεον η κυβερνηση μαριονεττα του Βενιζελου ηταν αγγλοφιλη και επισημα πλεον εχθρος της Γερμανιας. Παρολα αυτα οι γερμανοι παλι υποσχεθηκαν οτι δεν θα πειραξουν κανεναν αμαχο.
Εν τω μεταξυ η Αντάντ θεωρώντας ότι οι κινήσεις του βουλγαρικού στρατού αποτελούσαν προσυμφωνημένη συμπαιγνία μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου κήρυξε τον αποκλεισμό της Καβάλας από τον βρετανικό στόλο και κατέσχεσε τον μοναδικό ασύρματο της διοίκησης του Δ’ Σώματος Στρατού. Βεβαια αυτο δεν ισχυε ,δεν υπηρχαν περι τουτου αποδειξεις αλλα οι εισηγησεις του Βενιζελου προς τους πρεσβεις των Αγγλογαλλων εριχναν καθε φορα τα βαρη και τις ευθυνες στην κυβερνηση των Αθηνών.
Επισης ειναι σκοπιμο εδω να αναφερουμε οτι πρωτοι οι Αγγλογαλλοι αρχισαν την εισβολη στο ελληνικο εδαφος οταν αυθαιρετα κατελαβαν εδαφη στη Δοιρανη και οταν κατελαβαν την Κερκυρα. Βλεποντας αυτα οι Γερμανοι ζητησαν την ιδια μεταχειρηση να εχουν . Ετσι ζητησαν να καταλαβουν προσωρινα το Ρουπελ οπως καταλαβαν οι Αγγλογαλλοι την Δοιρανη και την Κερκυρα. Αυτο το γεγονος ομως οι βενιζελικοι το αποσιωπουν. Αν δεν εστηνε την κυβερνηση ανδρεικελων ο Βενιζελος στην Θεσσαλονικη σφαγες Ελληνων δεν θα γινονταν στην Ανατολικη Μακεδονια και στην Θρακη.
Η κατάσταση στην Καβάλα ήταν στο μεταξύ δραματική. Χιλιάδες πρόσφυγες έφταναν στην πόλη από τις Σέρρες, τη Δράμα και τα γύρω χωριά. Ο Χατζόπουλος απηύθυνε απεγνωσμένες εκκλήσεις προς την Αθήνα για συγκέντρωση τροφίμων προς τους πληθυσμούς αυτούς αλλά και την προστασία των ανδρών του Δ’ Σώματος Στρατού. Οι Στρατάρχες Πάουλ φον Χίντενμπουργκ και Έριχ Λούντεντορφ που είχαν μόλις αναλάβει την ηγεσία του γερμανικού στρατού ενημέρωσαν τη βουλγαρική ηγεσία ότι η Αντάντ ετοίμαζε απόβαση στην Καβάλα και ζήτησαν να εμποδίσουν οι Βούλγαροι τους Έλληνες στρατιώτες από τη Δράμα και τις Σέρρες να φτάσουν στην Καβάλα, να υποχρεώσει τον Ελληνικό Στρατό να απομακρυνθεί από την Καβάλα προς την ενδοχώρα και να διακόψει κάθε επικοινωνία της μακεδονικής πόλης με την Αθήνα.
Ο απεσταλμένος του Χίντενμπουργκ Ταγματάρχης φον Σβάινιτς επισκέφθηκε τον Χατζόπουλο και του ζήτησε να εγκαταλείψει την πόλη καθώς σε περίπτωση άρνησης το βουλγαρικό πυροβολικό που είχε περικυκλώσει την πόλη θα ξεκινούσε «αμέσως πυρ εναντίον της Καβάλας». Κάτω από την πίεση των γεγονότων ο Χατζόπουλος απευθύνθηκε προσωπικά στον Γερμανό Στρατάρχη ζητώντας τη μεταφορά του Δ’ Σώματος Στρατού μαζί με τον εξοπλισμό του στη Γερμανία όπου θα παρέμενε ως το τέλος του πολέμου υπό καθεστώς «φιλοξενίας» αφού η Ελλάδα διατηρούσε τυπικά την ουδετερότητα της.
Περιμένοντας την απάντηση του Χίντενμπουργκ ο Χατζόπουλος με τη σύμφωνη γνώμη του επιτελείου του ήρθε σε επαφή και με τους Βρετανούς για παράδοση του Σώματος στην Αντάντ με την προϋπόθεση της μεταφοράς του σε λιμάνι της Παλαιάς Ελλάδας. Προεξοφλώντας τη θετική απάντηση των Βρετανών ο Χατζόπουλος έδωσε εντολή στους άνδρες του με πλήρη οπλισμό και εξάρτυση να παραταχθούν κατά μήκος της προκυμαίας αναμένοντας τα βρετανικά πλοία. Αυτό έγινε τη νύχτα της 28ης προς 29η Αυγούστου (10 προς 11 Σεπτεμβρίου) 1916. Όταν έφτασαν τα τρία ατμοκίνητα βρετανικά μεταγωγικά χωρητικότητας το πολύ 2.000 ατόμων, οι Βρετανοί πλοίαρχοι μαζί με νεαρούς αξιωματικούς της Εθνικής Άμυνας (κυβερνηση ανδρεικελων Βενιζελου) άρχισαν να χειρίζονται κατά το δοκούν τη διαδικασία της επιβίβασης. Μέσα σε άγρια σύγχυση και διαπληκτισμούς ο Χατζόπουλος με το επιτελείο του προσέγγισε με λέμβο βρετανικό πολεμικό πλοίο και προσπάθησε να ανέβει. Ο Άγγλος πλοίαρχος όμως μέσω νεαρού αμυνίτη αξιωματικού απαγόρευσε την επιβίβαση του Χατζόπουλου ως «ανεπιθύμητου» καθώς τα πλοία προορίζονταν αποκλειστικά μόνο για τους «εθελοντές της Εθνικής Αμύνης». Έξαλλος ο Χατζόπουλος επέστρεψε στην προκυμαία και απαγόρευσε την επιβίβαση των ανδρών που διατάχθηκαν να επιστρέψουν στους στρατώνες τους και η έξοδος στην πόλη απαγορεύτηκε.
Όπως γράφει ο Γεράσιμος Αλεξάτος «… τη μοιραία εκείνη νύχτα, τα λιγοστά πολεμικά που κατέπλευσαν στο λιμάνι (της Καβάλας) δεν είχαν έρθει για την παραλαβή ολόκληρου του Σώματος όπως νόμιζε ο Χατζόπουλος αλλά ήταν επιταγμένα από την κυβερνηση ανδρεικέλων της Θεσσαλονίκης. Η σύγκρουση ήταν αναπότρεπτη και το σκηνικό χάους στο λιμάνι της Καβάλας ήταν ήδη προδιαγραμμένο». Στην πόλη επικράτησε πανικός. Λιποτάκτες στρατιώτες και άμαχοι, ντόπιοι και πρόσφυγες, ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα έτρεχαν αλλόφρονες να ανέβουν στα λιγοστά πλοία. Όσοι τα κατάφερναν δέχονταν από την παραλία πισώπλατους πυροβολισμούς. Βάρκες γεμάτες από κόσμο έμεναν ακυβέρνητες και παρασύρονταν από τα ρεύματα. Οι ελάχιστοι που έφταναν στα ατμόπλοια προσπαθούσαν απεγνωσμένα να δέσουν τις βάρκες, τα σχοινιά όμως κόβονταν και οι λέμβοι ανατρέπονταν. Οι φυλακές άνοιξαν και εξαγριωμένα πλήθη ξεχύθηκαν στους δρόμους λεηλατώντας εγκαταλελειμμένα σπίτια και καταστήματα.
Πυροβολισμοί ακούγονταν όλη τη νύχτα. Τα ίδια έγιναν και την επόμενη ημέρα. Με τις τραγικές εικόνες στο λιμάνι της Σμύρνης το 1922 συγκρίνει ο Γ. Αλεξάτος όσα έγιναν τότε στο λιμάνι της Καβάλας…
Στις 29 Αυγούστου/11 Σεπτεμβρίου ο Ταγματάρχης Σβάινιτς παρέδωσε την απάντηση του Χίντενμπουργκ. Η επιθυμία του Χατζόπουλου γινόταν αποδεκτή. Το Σώμα με τον βαρύ οπλισμό του θα μεταφερόταν στη Γερμανία χωρίς κανένα βουλγαρικό έλεγχο. Οι άνδρες δεν θα ήταν αιχμάλωτοι αλλά «φιλοξενούμενοι» ενώ όλες οι λεπτομέρειες θα κανονίζονταν από κοινού με τον Έλληνα πρέσβη στο Βερολίνο. Ενδιάμεσος σταθμός για τη συνάθροιση των μονάδων οριζόταν η Δράμα. Ο Γερμανός Στρατάρχης τόνιζε μεταξύ άλλων: «Γνωρίζω και εκτιμώ τα οδυνηρά συναισθήματα της αυτού εξοχότητας του Έλληνος διοικητού όστις ήτο αναγκασμένος να λάβει τοιαύτην σοβαράν απόφασιν χωρίς να δύναται να λάβει τας διαταγάς του ανωτάτου άρχοντος του στρατού του βασιλέως Κωνσταντίνου. Συμμετέχων θλίβω την χείραν αυτού συναδελφικώς. Φον Χίντενμπουργκ». Προσπαθώντας να δικαιολογήσει την απόφαση του Χατζόπουλου ο συνεργάτης του Καράκαλος έγραψε μετά από χρόνια: «Δεν ηδύνατο όμως και να υποκύψει (το Δ’ Σώμα Στρατού) εις την θέλησιν νεαρού τότε υπολοχαγού (επρόκειτο για τον Δημήτριο Βακά που δεν επέτρεψε την επιβίβαση του Χατζόπουλου στο βρετανικό πλοίο) κατ’ ουδένα λόγον, ουδέν δικαίωμα έχοντος να χειρίζεται ζήτημα εθνικόν ως το εχειρίσθη… Πάντες οι λόγοι ούτοι εβάρυναν τόσον ώστε ο Χατζόπουλος δικαίως να προτιμήσει την ήττον (τη λιγότερο) οδυνηρόν λύσιν».
Ο Γερμανός υπολοχαγός Σμιτ που έζησε από κοντά τα γεγονότα θεωρεί ότι τα εγκάρδια λόγια του Χίντενμπουργκ έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην τελική απόφαση των Ελλήνων. Ιδιαίτερα επαινετικός ήταν μάλιστα για τον επιτελάρχη Βαλέτα.
Ωστόσο ο Σβάινιτς θέλοντας να αποφύγει κάποια συνεννόηση της τελευταίας στιγμής του Χατζόπουλου με την Αθήνα, αξίωσε την άμεση, μέσα στη νύχτα, εκκένωση της Καβάλας και την παράδοση κατόπιν βουλγαρικών πιέσεων δύο Λόχων του Σώματος ως ομήρων. Οι ενστάσεις και οι διαμαρτυρίες του Χατζόπουλου δεν μετέπεισαν τον Γερμανό. Έτσι στις 11 μ.μ. της 29ης Αυγούστου/11ης Σεπτεμβρίου 1916 ολόκληρη η φρουρά Καβάλας ακολουθούμενη από τις οικογένειες των αξιωματικών ξεκίνησε με τα πόδια την πορεία προς τη Δράμα τον πρώτο σταθμό του ταξιδιού τους. Πίσω έμειναν οι κάτοικοι, οι πρόσφυγες, όσοι δεν πρόλαβαν να διαφύγουν καθώς και αποθήκες γεμάτες πανάκριβο στρατιωτικό υλικό, καπνά, ρουχισμό και τρόφιμα τα οποία λίγο αργότερα έπεσαν στα χέρια των εισβολέων…
Όπως σημειώνει ο Γ. Αλεξάτος, το Σώμα ακολούθησαν κρυφά και 20 περίπου πολίτες παρά τις αντίθετες διαταγές που εξέδωσε το Σώμα μετά από απαίτηση των Βούλγαρων. Μετά από συνεννόηση με Έλληνες αξιωματικούς φόρεσαν στρατιωτική στολή και εντάχθηκαν εικονικά σε Λόχους ακολουθώντας το Σώμα στη Γερμανία.
Μερικοί από αυτούς ήταν οι σπουδαίοι Μακεδονομάχοι όπως ο τότε κοινοτάρχης Ελευθερών Καβάλας Στέργιος Καραμπερίδης τον οποίο καταδίωκαν αμείλικτα εισβολείς και κομιτατζήδες. Κλείνοντας αναφέρουμε ότι στις 23 Αυγούστου/5 Σεπτεμβρίου οι εκπρόσωποι της Εθνικής Άμυνας (κυβερνησης ανδρεικελων του βενιζελου) στη Θάσο Ταγματάρχης Διονύσιος Σταυριανόπουλος και Υπολοχαγός Δημήτριος Βακάς, συνοδευόμενοι από τον Βρετανό υποπρόξενο στην Καβάλα G.G. Knox, συναντήθηκαν κρυφά έξω από την πόλη με τον Διοικητή της VI Μεραρχίας Συνταγματάρχη Νικόλαο Χριστοδούλου και τους Λοχαγούς Πεζικού Γεώργιο Κονδύλη και Παύλο Παλλίδη και συμφώνησαν τη μεταφορά της Μεραρχίας του, φιλοβασιλικού ως τότε, Χριστοδούλου με συμμαχικά πλοία στη Θεσσαλονίκη και την προσχώρησή της στην Εθνική Άμυνα. Το βράδυ της 27/28 Αυγούστου (9/10 Σεπτεμβρίου) συμμαχικά πλοία σταλμένα από τον Σαράιγ έφτασαν με σβησμένα φώτα στο λιμάνι της Καβάλας. Όμως οι προθέσεις του Χριστοδούλου και των ανδρών του έγιναν αντιληπτές και ένοπλοι άντρες, μετά από εντολή του Χατζόπουλου έφτασαν επειγόντως στην παραλία και εμπόδισαν την επιβίβασή τους.
Μόνο 15 αξιωματικοί και 50 στρατιώτες κατάφεραν να ανέβουν στα συμμαχικά πλοία και να περάσουν στη Θήβα. Οι άνδρες του Δ’ Σώματος Στρατού έφτασαν μετά από πολυήμερο ταξίδι στη γερμανική πόλη Γκέρλιτς όπου και εγκαταστάθηκαν ως το 1919.
https://www.protothema.gr/stories/article/1344114/o-ethnikos-dihasmos-pos-kai-giati-7000-ellines-stratiotikoi-vrethikan-stin-germaniki-poli-gerlits-metaxu-1916-kai-1919/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου