Μνήμη Βασιλίσσης Φρειδερίκης (1917 - 1981) ...

Nicos Stefanidis
7 ώρες ·


Η Φρειδερίκη, Λουίζα, Τύρα, Βικτώρια, Μαργαρίτα, Σοφία, Καικιλία, Όλγα, Ισαβέλλα, Χριστίνα γεννήθηκε στις 18 Απριλίου 1917 στον μεσαιωνικό πύργο Μπλάνκεμπουργκ της Γερμανίας. Ήταν κόρη του Δούκα του Μπραουνσβάιχ Ερνέστου Αυγούστου Γ', αρχηγού του Οίκου του Ανοβέρου και της πριγκίπισσας Βικτώριας Λουίζας της Πρωσίας, μοναχοκόρης του Γερμανού αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β' και της Αυγούστας Βικτωρίας του Σλέσβιχ-Χολστάιν. Η Φρειδερίκη έφερε τους τίτλους: Πριγκίπισσα του Ανοβέρου, Πριγκίπισσα της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας και Δούκισσα του Μπραουνβάιχ. Η οικογένειά της είχε και μακρινές ελληνοβυζαντινές γενεαλογικές ρίζες που ανάγονται στην Ελληνίδα αυτοκράτειρα της Γερμανίας, Θεοφανώ Σκλήραινα (955 - 991) και τον Θεόδωρο Παλαιολόγο, μαρκήσιο του Μομφερράτου (1290 - 1338).

Μεγάλωσε στην Αυστρία και έκανε κολεγιακές σπουδές στο Λονδίνο και τη Φλωρεντία. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1937 μνηστεύτηκε τον τότε διάδοχο του ελληνικού θρόνου πρίγκηπα Παύλο, τον οποίο παντρεύτηκε στις 9 Ιανουαρίου 1938. Από τον γάμο αυτό γεννήθηκαν τρία παιδιά: Η Πριγκίπισσα Σοφία (γεν. 2 /11/1938), νυν Βασίλισσα της Ισπανίας. Ο Πρίγκηπας Κωνσταντίνος (γεν. 2/6/1940), μετέπειτα Βασιλεύς των Ελλήνων ως Κωνσταντίνος Β' και η Πριγκίπισσα Ειρήνη (γεν. 11/5/1942).

Με την άφιξή της στην Ελλάδα, η Φρειδερίκη επιδόθηκε σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Ίδρυσε τη «Φανέλα του Στρατιώτου», μέσω της οποίας έστειλε 127.000 δέματα στον μαχόμενο ελληνικό στρατό (1940-1941), ενώ δημιούργησε και σταθμούς υποδοχής και νοσοκομεία για τους τραυματίες του πολέμου. Η Φρειδερίκη ζει κι αυτή τις νίκες που σημειώνει ο Ελληνικός Στρατός στην Αλβανία, τη συγκινεί ο ηρωισμός των γυναικών της Ηπείρου που σκαρφαλώνουν στα βουνά για να μεταφέρουν τροφοδοσίες για τους στρατιώτες. Μαζί με την κουνιάδα της, την πριγκίπισσα Αικατερίνη, επισκέπτεται τα νοσοκομεία με τους τραυματίες και ακούει τις ιστορίες τους. Ο λαός αυτός, που έχει τόση περηφάνια, τόση αντοχή στον πόνο, τόση δύναμη ώστε να γελοιοποιεί τον Μουσολίνι και τις μεραρχίες του, είναι λαός ξεχωριστός, που τον αισθάνεται δικό της και θέλει να τον βοηθήσει με όσες δυνατότητες διαθέτει. Ολα αυτά τα συναισθήματα που νιώθει και όλα αυτά που βλέπει όσο διαρκούν οι μάχες και οι νίκες του Ελληνικού Στρατού στην Αλβανία τα γράφει η Φρειδερίκη σε μια πολυσέλιδη επιστολή που στέλνει στους γονείς της και στην οποία προσπαθεί να τους εξηγήσει τη στάση της Ελλάδας. [...] Ο Ερνέστος Αύγουστος Γ' του Ανόβερου, που οι τέσσερις γιοι του πολεμούν για να κατακτήσει το Ράιχ ολόκληρη την Ευρώπη, αιφνιδιάζεται όταν η θυγατέρα του παίρνει ευθέως θέση εναντίον της Γερμανίας!

Τον Απρίλιο του 1941 και προτού εισέλθουν τα γερμανικά στρατεύματα στην Αθήνα, μαζί με τη βασιλική οικογένεια ακολούθησε την κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού στην εξορία, αρχικά στην Κρήτη και στη συνέχεια στο εξωτερικό (Αίγυπτο και Νότιο Αφρική). Κατά την παραμονή της στο εξωτερικό και ειδικότερα στο Κέιπ Τάουν της Ν. Αφρικής οργάνωσε τον «Έρανον της Πριγκίπισσης Φρειδερίκης» ο οποίος απέδωσε 400 χιλιάδες λίρες. Τα χρήματα αυτά απεστάλησαν στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση ως τρόφιμα, ιματισμός, φαρμακευτικό υλικό και νοσοκομειακά αυτοκίνητα.

Επανήλθε στην Ελλάδα με όλη τη βασιλική οικογένεια στις 27 Σεπτεμβρίου 1946, μετά το δημοψήφισμα της 1ης Σεπτεμβρίου 1946, που αποκατέστησε τον Γεώργιο Β' στο θρόνο του. Η Διαμαρτυρόμενη Φρειδερίκη ασπάσθηκε το Ορθόδοξο Χριστιανικό Δόγμα και βαπτίστηκε τον Φεβρουάριο του 1947. Μετά τον θάνατο του Γεωργίου Α' και την ανάρρηση στο θρόνο του Παύλου (1 Απριλίου 1947), ονομάστηκε Βασίλισσα των Ελλήνων και διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στο πλευρό του συζύγου της. Ο Παύλος ήταν ήπιος, λογικός, γαλήνιος. Θαύμαζε και αγαπούσε τη Φρειδερίκη για τη ζωντάνια της και τον ενθουσιασμό της, αλλά ταυτόχρονα την καλμάριζε. Δεν αποφάσιζε εκείνη για τα ζητήματα του κράτους και του θρόνου. Ο Παύλος συζητούσε τα πάντα μαζί της αλλά τις αποφάσεις τις λάμβανε εκείνος, αφού συνυπολόγιζε όλα τα δεδομένα και αξιολογούσε τις απόψεις όλων. Ο Παύλος ήταν ένας εξαιρετικά μορφωμένος άνθρωπος που μιλούσε αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και ρουμανικά και είχε άριστη γνώση φιλοσοφίας, Ιστορίας, πολιτικής και μουσικής.

Κατά τη διάρκεια του λεγομένου "Εμφυλίου" Πολέμου ή ορθότερα Συμμοριτοπολέμου (1946-1949) επέδειξε σημαντική δραστηριότητα, τόσο με τις επισκέψεις της στις πολεμικές ζώνες, όσο και με το φιλανθρωπικό της έργο. Συνόδευσε τον Βασιλέα Παύλο σε πολλές περιοδείας του, με σκοπό την τόνωση του ηθικού των στρατιωτών υπέρ του αγώνα για την ελευθερία. Τα Χριστούγεννα του 1947, όταν ο Βασιλεύς Παύλος ήταν ασθενής, η Βασίλισσα Φρειδερίκη μετέβη στην πολιορκούμενη από τους κομμουνιστές αντάρτες Κόνιτσα πάνω σε ένα γαϊδουράκι. Ο δρόμος για την Κόνιτσα ήταν δύσβατος. Οι γέφυρες του ποταμού Αώου είχαν ανατιναχθεί. Χρειάστηκε να ακολουθήσουν την όχθη του ποταμού μέχρι να βρουν ρηχοτοπιά για να περάσουν απέναντι, όπου είχαν ειδοποιηθεί να τους περιμένουν δύο στρατιωτικά αυτοκίνητα που τους μεταφέρουν στην Κόνιτσα. Η Φρειδερίκη μεταβαίνει στην έδρα του Επιτελείου. Σε ένα ράντσο είναι ξαπλωμένος ο Κωνσταντίνος Δόβας με τραύματα σε όλο του το σώμα. Νοσοκομεία δεν υπάρχουν για τους τραυματίες. Οι κάτοικοι τους περιποιούνται όπως - όπως στα σπίτια τους με γιατροσόφια της ανάγκης. Αυτή η θαρραλέα επίσκεψη στην Κόνιτσα θα μείνει αξέχαστη όχι μόνο στη Φρειδερίκη. Αποτελεί σταθμό στη ζωή της ίδιας αλλά και στη ζωή όσων γνώρισαν από κοντά αυτή την εμπειρία και είδαν μια Βασίλισσα να αψηφά τον κίνδυνο για να εμψυχώσει με την παρουσία της τους απλούς Έλληνες στρατιώτες που υπερασπίζονται τον τόπο, την εδαφική του ακεραιότητα και την ελευθερία. Η Φρειδερίκη βρίσκεται στο απόγειο της δημοτικότητάς της. Αλλά συγχρόνως γίνεται στόχος του μίσους των κομμουνιστών.

Προκάλεσε επίσης τη μήνη της κομμουνιστικής Αριστεράς και τον θαυμασμό σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο με την ίδρυση των «Παιδοπόλεων», όπου φιλοξενούνταν ορφανά του Εμφυλίου και παιδιά φτωχών οικογενειών, αλλά και επαναπατριζόμενα ορφανά του λεγόμενου «Παιδομαζώματος». Υπολογίζεται ότι 33.000 παιδιά φιλοξενήθηκαν στις 53 «Παιδοπόλεις» της Φρειδερίκης, που τους παρείχαν τροφή, διαμονή και εκπαίδευση. Δημιούργησε την «Βασιλικήν Πρόνοιαν», η οποία επιτέλεσε αξιοθαύμαστο έργο για τον πάσχοντα πληθυσμό της υπαίθρου. Επίσης ίδρυσε 200 κέντρα στην Ελλάδα με την επωνυμία «Σπίτια του Παιδιού», τα οποία διευθύναν κοινωνικοί λειτουργοί. Το Κέντρο Προστασίας Βρεφών «Ή Μητέρα», το οποίο παρέχει προστασία και περίθαλψη στις ανύπαντρες μητέρας, είναι δημιούργημα της Βασίλισσας Φρειδερίκης.

Στις 28 Δεκεμβρίου 1949 η βασίλισσα Φρειδερίκη απηύθυνε ραδιοφωνική ομιλία, που μεταδόθηκε στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, απευθυνόμενη στον Ελληνικό λαό και προς όλον τον πολιτισμένο κόσμο, θέλοντας να τους πληροφορήσει για την τραγική ανθρωπιστική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η χώρα μας με τα ορφανά, απροστάτευτα παιδιά και κυρίως για το ″παιδομάζωμα των συμμοριτών″ δηλαδή τις βίαιες αποστολές παιδιών στις γειτονικές "Λαϊκές Δημοκρατίες" από τον λεγόμενο "Δημοκρατικό Στρατό". Το απόγευμα, πριν την ραδιοφωνική ομιλία της βασίλισσας, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη Τύπου Ελλήνων και ξένων δημοσιογράφων στα ανάκτορα των Αθηνών όπου η βασίλισσα και ο αρχιεπίσκοπος προέβησαν σε μακρές ανακοινώσεις εξηγώντας το μέγεθος του προβλήματος εις βάρος του Ελληνικού Έθνους. Η έκκληση της, μαζί με αυτήν του αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, απευθυνόταν στους αρχηγούς των τότε 59 κρατών-μελών του ΟΗΕ ζητώντας την παρέμβασή τους για την επιστροφή των ελληνοπαίδων που είχαν αρπαχτεί από τους συμμορίτες και βρίσκονταν στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Η συνέντευξη Τύπου δόθηκε με αφορμή την πανελλαδική εκδήλωση της επομένης. Με πρόταση του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, η 29η Δεκεμβρίου, κατά την οποία η Εκκλησία τιμά τη μνήμη των 14.000 νηπίων που έσφαξε ο Ηρώδης, είχε οριστεί ως ημέρα εθνικού πένθους για το παιδομάζωμα.

Τον Αύγουστο του 1954 η Φρειδερίκη πραγματοποίησε μία δεκαήμερη κρουαζιέρα στο Αιγαίο, με προσκεκλημένους διεθνείς προσωπικότητες και μέλη βασιλικών οικογενειών. Χρησιμοποιήθηκε το νεότατο τότε πλοίο "Αγαμέμνων", το οποίο είχε ήδη χρησιμοποιηθεί και από τη κυβέρνηση για ένα περίπλου στις Κυκλάδες κατά την επίσκεψη του Καγκελάριου Κόνραντ Αντενάουερ της Δυτικής Γερμανίας. Η κρουαζιέρα των "γαλαζοαίματων", όπου συμμετείχαν νέοι γόνοι νυν και τέως βασιλικών οικογενειών, είχε πάρει μεγάλη δημοσιότητα στο εξωτερικό και πρόβαλε πάρα πολύ την Ελλάδα, ως τουριστικό προορισμό. Η κρουαζιέρα των Βασιλέων πέτυχε τους φανερούς και κρυφούς της στόχους. Το επόμενο καλοκαίρι οι κρουαζιέρες στα ελληνικά νησιά διπλασιάστηκαν!

Ισχυρή και δυναμική προσωπικότητα, η Φρειδερίκη είχε ενεργό ρόλο στην πολιτική, ερχόμενη σε προσωπική αντιπαράθεση με πολιτικούς του συντηρητικού χώρου, όπως ο Καραμανλής (ρήξη με το Παλάτι και φυγή του στο Παρίσι το 1963), όσο και του κεντρώου χώρου, όπως ο Γεώργιος Παπανδρέου. Μετά τον θάνατο του βασιλιά Παύλου στις 6 Μαρτίου 1964, ανέλαβε το ρόλο της βασιλομήτορος, αλλά κατηγορήθηκε από τους αντιπάλους της, ότι με την ομάδα των έμπιστων αυλικών της επηρέαζε σε σημαντικό βαθμό τον νεαρό Βασιλιά Κωνσταντίνο. Μετά το αποτυχημένο αντικίνημα του Κωνσταντίνου (13 Δεκεμβρίου 1967) για την ανατροπή της δικτατορίας, ακολούθησε τη βασιλική οικογένεια στο εξωτερικό, όπου παρέμεινε και μετά τη μεταπολίτευση και το άτυχο για τη Βασιλεία, δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974.

Λιγότερο γνωστό είναι το ενδιαφέρον της Βασίλισσας Φρειδερίκης για τον Ορθόδοξο Μοναχισμό και το Άγιο Όρος, καθώς πολλοί επικριτές της υπερτονίζουν το ενδιαφέρον της για τις ανατολικές θρησκείες και τον Ινδουισμό, παραβλέποντας - εσκεμμένα ίσως - ότι το ενδιαφέρον της αυτό σε τίποτε δεν μείωσε τη βαθειά της πίστη και προσήλωση στην Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Απλώς την έκανε να συνειδητοποιήσει ότι ο πολιτισμός μας είναι πιο κοντά στην Ανατολή, παρά στη Δύση. Στο βιβλίο της "Μέτρον κατανοήσεως" διαβάζουμε τις εντυπώσεις που είχε το 1963, περιπλέουσα επί διήμερο με τις πριγκήπισσες κόρες της τον Άθωνα και όλη την χερσόνησο επί δεόντως σημαιοστολισμένης φρεγάτας του πολεμικού ναυτικού, εξ αποστάσεως 500 μέτρων, εν σεβασμώ, προς το άβατον, κατά τους εορτασμούς της Χιλιετηρίδος του αγιορειτικού μοναχισμού, -στους οποίους έλαβαν μέρος ο Παύλος, ο Διάδοχος Κωνσταντίνος και κλιμάκια όλων των πολιτικών κομμάτων: "Υπάρχουν ωρισμένοι μοναχοί, οι οποίοι ζουν συνήθως έξω από τα μεγάλα μοναστήρια κι έχουν εγκαθιδρύσει δικές τους μικρές κοινότητες. Μένουν συχνά σε μικροσκοπικά κελλιά, που φαίνονται σαν κολλημένα επάνω στη βραχώδη βουνοπλαγιά.Γνώριζα ένα γέρο Ρώσσο μοναχό, που ήταν άλλοτε αξιωματικός στην Αυτοκρατορική Φρουρά. Ζούσε σ’ ένα απ’ τα κελλιά αυτά κι έτρωγε μόνο ότι του προσέφεραν. Κοιμώταν επάνω σε μιάν ανυψωμένη ξύλινη σανίδα, που κάτω της ήσαν στοιβαγμένα τα κρανία των προκατόχων του. Αυτό φαίνεται πραγματικά φοβερό, εκείνος όμως είχε γίνει φίλος με την μνήμη τους. Στο κάτω-κάτω, όπως έλεγε, κι εκείνοι είχαν ατενίσει την ίδια θέα ψηλά από τη θάλασσα, είχαν πη τις ίδιες προσευχές και είχαν πιστέψει στον ίδιο Θεό. Οι σκέψεις τους είχαν εξαγνισθή με την περισυλλογή, έτσι ώστε τα λείψανά τους να μην έχουν τίποτε το παράλογο ή το νοσηρό. Ερχόταν που και που στην Αθήνα, για να επισκεφθή την Πριγκήπισσα Νικολάου, την ρωσσικής καταγωγής Μεγάλη Δούκισσα, την αγαπημένη μου θεία Ελένη. Είχαν πολλά πράγματα να συζητήσουν. Ξέρω ότι εκείνος προσέφερε μεγάλη ανακούφιση στη θεία Ελένη, η οποία υπέφερε πολύ όταν συλλογιζόταν τον κτηνώδη φόνο ολόκληρης της οικογένειάς της στη Ρωσσία. Κάποτε τον ρώτησε ¨Γιατί, μα γιατί, ο Θεός επέτρεψε να συμβή αυτό το πράγμα σε μια τόσο καλή οικογένεια;¨ Ο Γερο-μοναχός απάντησε:¨Για να μπορέσουν να εξαγνισθούν¨. Κι εκείνη ύστερα απ’ αυτό γαλήνεψε»

Ήταν ένα πρόσωπο που είχε δύο όψεις: η καλή Φρειδερίκη και η όχι και τόσο καλή. Το ισχυρό σημείο της ήταν ταυτόχρονα και η αδυναμία της. Ήταν μεν έξυπνη γυναίκα αλλά λάτρευε να επιδεικνύει την εξυπνάδα της. Οι άνθρωποι συνήθως δεν το αντέχουν αυτό το πράγμα. Γνώριζε πράγματα και έβλεπε πολύ μπροστά. Στο δικό της το βιβλίο (σ.σ.: «Μέτρον κατανοήσεως», έκδοση του 1971) προτού καν γίνει η Κοινή Αγορά έλεγε ότι «τώρα η Ευρώπη έχει την ευκαιρία να ενωθεί, να ισχυροποιηθεί ώστε να μη διαλυθεί από σκέψεις ανθρώπων που προτίθενται να μας βάλουν σε τραγωδίες και αιματοχυσίες, όπως αυτές του Α' και του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».

Πέθανε από καρδιακή προσβολή στα ανάκτορα Θαρθουέλα της Μαδρίτης στις 6 Φεβρουαρίου 1981, κατά τη διάρκεια εγχείρισης καταρράκτη ή ανόρθωσης βλεφαρίδων, όπως έγραψαν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης. Η σορός της με άδεια της κυβέρνησης του Γεωργίου Ράλλη (και παρά τη σφοδρή αντίδραση της αντιπολίτευσης και του τότε προέδρου της δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή) μεταφέρθηκε και τάφηκε στο Κτήμα Τατοΐου στις 12 Φεβρουαρίου 1981. Την κηδεία παρακολούθησαν η οικογένεια της, εστεμμένοι και χιλιάδες βασιλόφρονες. Ως προσωπικότητα σημάδεψε ανεξίτηλα, όσο λίγοι, τη νεώτερη πολιτική Ιστορία της χώρας μας, με τα θετικά της και τα αρνητικά της στοιχεία. Αναμφίβολα πάντως η Ελλάδα της οφείλει πολλά για το ότι κατόρθωσε να διασώσει την ελευθερία των Ελλήνων με αποφυγὴ της υποδουλώσεώς τους στην σταλινικὴ κτηνῳδία και κομμουνιστικὴ ἀπανθρωπία και για το ότι εμπόδισε τον ἐπιδιωκόμενο απὸ τους εγχωρίους εθνοπροδότες εδαφικό ακρωτηριασμὸ της Ελληνικής μας Πατρίδος με παραχώρηση της Μακεδονίας και της Θράκης μας σε επιβούλους γείτονες. . Αιωνία η μνήμη της ...