Παρά την πολιτική άνοδο του Παπανδρέου το 1977, ο Καραμανλής επέμεινε στην πεποίθησή του ότι μπορούσε να τον ελέγξει. Τον Μάιο του 1980 ο Καραμανλής εξελέγη «πρόεδρος» της Ελλάδας από το ελληνικό κοινοβούλιο. Τον διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία ο ευρέως σεβαστός Γιώργος Ράλλης (που ήταν μοναρχικός). Η άνοδος του Καραμανλή στην «προεδρία» ωθησε αρκετούς ψηφοφόρους για να εκλέξουν το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία τον Οκτώβριο του 1981 με την προϋπόθεση ότι ο Παπανδρέου θα περιοριστεί από τον Καραμανλή ως «πρόεδρο».
Ο Καραμανλής απέτυχε ολοκληρωτικά να περιορίσει τον Παπανδρέου στη δημιουργία ενός κομματικού κράτους μεσω του οποίου το ΠΑΣΟΚ επέκτεινε τα πλοκάμια του σε σχεδόν κάθε σημαντικό συστατικό του έθνους. Ο Παπανδρέου ήταν ένα περίεργο υβρίδιο ενός διορατικού πανεπιστημιακού καθηγητή οικονομικών και ενός τροτσκιστή διοργανωτή που είχε την ικανότητα να δημιουργήσει ένα κομματικό κράτος που θα συντηρουνταν με ξένη χρηματοπιστωτική πίστωση.
Το κόμματτικο κρατος που ιδρυσε ο Παπανδρέου βασίστηκε στη εκμεταλλευση των οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). (Η ΕΕ κατά την είσοδο της Ελλάδας το 1981 ήταν γνωστή ως Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα). Ο Παπανδρέου είχε τις επιτυχίες του, αλλά τελικά αυτές επέστρεψαν αρνητικά στην Ελλάδα επειδή οδήγησαν στο έθνος να χάσει τελικά την οικονομική του ανεξαρτησία. Η χειριστική προσέγγιση του Παπανδρέου στην ΕΕ ήταν εμφανής από την αρχή. Είχε κάνει εκστρατεία σε μια πλατφόρμα για την απομάκρυνση της Ελλάδας από την ΕΕ, κάτι που άρεσε σε πολλούς Έλληνες αγρότες που ανησυχούσαν ότι θα χάσουν την ανεξαρτησία τους.
Έχοντας έρθει στην εξουσία εν μέρει με μια πλατφόρμα κατά της ΕΕ, ο Παπανδρέου έστειλε ταχυδρομικά τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών να χορηγήσουν στην Ελλάδα ειδικά κεφάλαια και δάνεια από τις Βρυξέλλες. Κατά συνέπεια, ο Παπανδρέου μπόρεσε να επιτύχει την ανοδο του δείκτη μισθών, να χορηγήσει μη παραγωγικά δάνεια και να δημιουργήσει έναν φουσκωμένο δημόσιο τομέα.
Η οικονομική επιρροή που συγκέντρωσε ο Παπανδρέου μεταφέρθηκε στην πολιτική εξουσία καθώς το ΠΑΣΟΚ έγινε ένας αγωγός για την παροχή προστασίας τόσο στους υποστηρικτές όσο και στους πιθανούς υποστηρικτές. Καθιερώθηκε μια εντυπωσιακή κομματική δομή, η οποία βοήθησε να ιδρυθεί μια πολιτική μηχανή που επεκτάθηκε στην τοπική αυτοδιοίκηση και τη γραφειοκρατία. Η ικανότητα αναδιανομής του Παπανδρέου όχι μόνο του επέτρεψε να επεκτείνει την εμβέλειά του στην ελληνική κοινωνία αλλά να διατηρήσει σχεδόν απόλυτη υπεροχή πάνω από το κόμμα του.
Ο Παπανδρέου θα γινόταν διεθνώς διαβόητος για τον αντιαμερικανισμό του. Στην πραγματικότητα, ο Παπανδρέου ήταν κρυφά υπόχρεος στους Αμερικανούς. Αυτοί ηταν που πίεσαν έναν πολύ απρόθυμο Παπαδόπουλο να απελευθερώσει τον Παπανδρέου στα τέλη του 1967. Ως δήθεν αντι-αμερικανός ηγέτης μιας χώρας του ΝΑΤΟ, ο Παπανδρέου υπηρέτησε στην πραγματικότητα ως χρήσιμος φιλοαμερικάνος ενδιάμεσος μεταξύ των Αμερικανών και των Σοβιετικών. Ο Παπανδρέου ήταν ο πρώτος ηγέτης ενός έθνους της ΕΕ που επισκέφτηκε την Πολωνία τον Οκτώβριο του 1984 μετά την επιβολή στρατιωτικού νόμου στη χώρα αυτή το 1981 ως μέρος μιας αμερικανικής στρατηγικής για την υποστήριξη του σχετικά μετριοπαθούς πολωνού κομμουνιστή ηγέτη στρατηγού Γουότσιεχ Γιουρουζέλσκι εναντίον των φιλοσοβιετικών σκληροπυρηνικών.
Η μόνη πραγματικά δυσμενής απόσυρση από την εξουσία του δήθεν αντι-Αμερικανού Παπανδρέου ήταν όταν λεηλάτησε επιμελώς τα κονδύλια της ΕΕ. Η Βρετανίδα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν έντονα επικριτική σε ιδιωτικο επιπεδο των υπερβολών του Παπανδρέου, διότι προεβαινε ακόμη και σε πλάγιες δημόσιες επικρίσεις για το ΠΑΣΟΚ που κυβερνούσε την Ελλάδα σε συνεδριάσεις της ΕΕ. Ωστόσο, λόγω της στρατηγικής αξίας της Ελλάδας για το ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια, η σταθεροτητα του Παπανδρέου θεωρήθηκε ως τίμημα που αξίζει να πληρώσει η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Παπανδρέου δεν θα μπορούσε, και ούτε επιδίωξε, να χορηγήσει τα χρηματα που προέρχονταν από την ΕΕ σε όλους τους Έλληνες. Το ενδιαφέρον του ήταν να δοθουν στους υποστηρικτές του ΠΑΣΟΚ ή σε εκείνους που θα μπορούσαν να μπουν στο κόμμα του . Αυτή η προσέγγιση εξυπηρέτησε μόνο την πόλωση της ελληνικής κοινωνίας και την εμβάθυνση του μίσους εκείνων των Ελλήνων που αντιτάχθηκαν στον Παπανδρέου. Σε αυτή τη βάση, η Νέα Δημοκρατία επέλεξε τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ως νέο ηγέτη στα τέλη του 1984 διαδοχικά μετα τον Ευάγγελο Αβέρωφ, ο οποίος είχε διατελέσει αρχηγός κόμματος από το 1981 έως το 1984).
Οι βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 1985 ήταν καταιγιστικές λόγω του ότι ο Παπανδρέου πρόβαλε το δηλητηριώδες μίσος του για τον Μητσοτάκη. Η πόλωση των εκλογών είχε αυξηθεί από την προηγούμενη άρνηση του Παπανδρέου να υποστηρίξει την εκλογή Καραμανλή ως «προέδρου» τον Μάρτιο του ίδιου έτους. Αμφιλεγόμενος ο Παπανδρέου όρισε την εισαγωγή έγχρωμων ψηφοδελτίων για να διασφαλίσει ότι οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ψήφισαν υπέρ του υποψηφίου του Χρίστου Σαρτζετάκη*. Μόλις αυτή η διαδικαστική αλλαγή προωθήθηκε, ο Καραμανλής παραιτήθηκε αμέσως από τον «πρόεδρο».
(*Ο Χρήστος Σαρτζετάκης ήταν στην πραγματικότητα μια εξαιρετική επιλογή ως «πρόεδρος» της Ελλάδας. Είχε δείξει τεράστιο θάρρος ως εισαγγελέας, κυνηγώντας με θάρρος τους δράστες του θανατηφόρου τραυματισμού του Γιώργου Λαμπράκη το 1963. Υπό τους συνταγματάρχες ο Σαρτζετάκης φυλακίστηκε και βασανίστηκε.Λογω της ακεραιότητας του Σαρτζετακη στην καταδίωξη των δολοφονων του Λαμπράκη Ο Σαρτζετάκης έγινε ήρωας της ελληνικής αριστεράς, αν και ήταν πάντα Έλληνας μοναρχικός!
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης εξελέγη ως «πρόεδρος» από το κοινοβούλιο το 1985. Το 1986 ο Παπανδρέου τροποποίησε το σύνταγμα για να καταργήσει τυχόν ειδικές εκτελεστικές εξουσίες του Έλληνα «προέδρου». Αυτό από μόνο του ήταν ένα θετικό βήμα επειδή αφαίρεσαν τα υπολείμματα της προηγούμενης ανεπιτυχούς προσπάθειας του Καραμανλή να ιδρύσει μια προεδρική δημοκρατία, η οποία είχε απορριφθεί από τη μοναρχική πλειοψηφία των βουλευτών.
Τα κίνητρα του Παπανδρέου στη διευκόλυνση αυτής της συνταγματικής μεταρρύθμισης δεν ήταν αξιέπαινα επειδή σκοπος του ηταν να απομακρύνει κάθε πιθανή απειλή, όπως η ανεξάρτητη «προεδρική» συνταγματική εξουσία που θα ηταν απειλη για το κομματικό παρακράτος του ΠΑΣΟΚ. Παρ 'όλα αυτά, εάν επρόκειτο ποτέ να γίνει μετατροπή σε βασιλευομενη δημοκρατια σύμφωνα με το Σύνταγμα του Ιουνίου 1975, είναι καλύτερο ο μονάρχης να μην έχει ισχυρές εκτελεστικές εξουσίες.
Η αποτελεσματική απομάκρυνση του Καραμανλή το 1985 βοήθησε στην πόλωση των γενικών εκλογών εκείνη τη χρονιά. Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές του 1985 λόγω της ξεδιάντροπης προστασίας της κυβέρνησης στην κομματικη πελατεια του ΠΑΣΟΚ και της υπόσχεσης για ακόμη μεγαλύτερη έκταση που περιλαμβανόταν στο εκλογικό σύνθημα του ΠΑΣΟΚ του 1985 «ακόμη καλύτερες μέρες». Οι αδυναμίες της κυβέρνησης αποκρύφθηκαν επίσης από την επίθεση του Παπανδρέου στον Μητσοτάκη κατηγορώντας ψευδώς ότι ήταν συνεργάτης της εποχής πολέμου και υποστηρικτής των συνταγματαρχών.
Αυτός ο ανιψιός του Βενιζέλου είχε εξοριστεί στην πραγματικότητα από τη στρατιωτική δικτατορία. Αν δεν υπήρχε η αρνητική ψήφος κατά της βασιλευομενης Δημοκρατιας το 1974, ο Μητσοτάκης θα μπορούσε να ηγηθεί του φιλελεύθερου στρατοπέδου, αντί να σφετεριστεί τον χωρο ένας τροτσκιστής εκπαιδευομενος τσαρλατάνος σοσιαλιστής στο πρόσωπο του Ανδρέα Παπανδρέου. Η ύπαρξη του κόμματος του Παπανδρέου υπονόμευσε την αντικειμενική κάλυψη των εκλογών από τον Τύπο, καθώς οι μεγάλες εφημερίδες ευθυγραμμίστηκαν στενά με τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα.
Όπως συμβαίνει συχνά όταν μια κυβέρνηση επανεκλέγεται με την προϋπόθεση να προσφέρει περισσότερες «καλλίτερες ημέρες», η οικονομική λιτότητα εφαρμόζεται αργότερα για να ενισχύσει το έθνος για να διορθώσει τις προηγούμενες λανθασμένες οικονομικές πολιτικές. Η Ελλάδα δεν αποτελούσε εξαίρεση και το εκλογικό πρόγραμμα οικονομικής λιτότητας μετά το 1985 που αποκαλύφθηκε προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις. Αυτές οι διαδηλώσεις δεν θα μπορούσαν να διατηρηθούν χωρίς την υποστήριξη των συνδικαλιστικών ενώσεων του ΠΑΣΟΚ. Επιπλέον, η προσέγγιση του ΠΑΣΟΚ στην ελληνική κοινωνία ήταν ότι οι αριστερές κοινωνικές ομάδες δεν μπορούσαν να διατηρήσουν ανεξάρτητη δράση διαμαρτυρίας.
